Նոյեմբերի 25-ին ազդարարվում է Ըննդեմ գենդերային բռնության 16-օրյակի սկիզբը

25-11-2022

Ամեն տարի նոյեմբերի 25-ին ամբողջ աշխարհում նշվում է Կանանց նկատմամբ բռնության դեմ պայքարի միջազգային օրը, որով ազդարարվում է Ըննդեմ գենդերային բռնության 16-օրյակի սկիզբը։ Գենդերային հիմքով բռնությունը նպատակաուղղված ֆիզիկական ուժի կամ իշխանության կիրառումն է կամ դրա սպառնալիքը՝ պայմանավորված անձի գենդերով։ Վերջինս վերաբերում է հասարակությունում սահմանված առնականության և կանացիության որոշակի վարքագծերին և դերերին։ Գենդերային բռնությունը հասարակության մեջ արմատացած գենդերային անհավասարության և ուժի չարաշահման հետևանք է։ Գենդերային բռնության կարող է ենթարկվել յուրաքանչյուրը՝ ներառյալ տղամարդիկ, սակայն կանայք, ոչ բինար ու տրանս անձինք ավելի հաճախ են ենթարկվում գենդերային հիմքով բռնության։

Գենդերային հիմքով բռնությունը վերաբերում է նաև գենդերային նորմերին չհամապատասխանող անձանց՝ անկախ նրանից կին է, տղամարդ, թե այլ գենդերի անձ։ Այս անձանց դեպքում գենդերային հիմքով բռնությունը կարող է հաճախ չբարձրաձայնվել և տեսանելի չլինել։ Գենդերային խտրականությունը կարող է հաճախ պատճառ լինել, որ մարդիկ այս հարցերով չդիմեն աջակցության կամ չբարձրաձայնեն դեպքերի մասին։

Գենդերային հիմքով բռնության օրինակներ են՝

Ֆիզիկական բռնություն․ երբ մարդուն ֆիզիկական վնաս են հասցնում՝ ծեծում, հարվածում, ապտակում և այլն, որովհետև չի համապատասխանում հասարակությունում ընդունված առնականության և կանացիության մասին պատկերացումներին, նորմերին, սպասելիքներին, դերերին։ Վնասը կարող է լինել նաև անուղղակի՝ անձին առաջին բուժօգնությունից, քնից, կենսական կարիքները հոգալուց զրկելը։
Հոգեբանական բռնություն․ նույն պատճառով մեկուսացում, նվաստացում, շարունակական վիրավորանք, քննադատություն, գազլայթինգ, կարող է լինել նաև շանտաժը, երբ անձից գումար են պահանջում՝ սպառնալով նրա սեռականությունը բացահայտել այլ անձանց մոտ։
Տնտեսական բռնություն․ բնակարանից, ուտելիքից, հագուստից, ֆինանսական միջոցներից զրկումը կամ սահմանափակումը գենդերային ինքնության և/կամ արտահայտման հիմքով։
Սեռական բռնություն․ սեռական բնույթի ցանկացած ստիպողաբար գործողություն կամ անձի սեռականության օգտագործում, ինչպես նաև բռնաբարությունը՝ այդ թվում ամուսնական հարաբերություններում։
Սեռական ոտնձգություն. գիտակցված և չպարտադրված համաձայնության բացակայությամբ սեռական բնույթի արտահայտություններ, հայհոյանք, մարմնի հատվածներին դիպչել և այլն։
Ընտանեկան բռնություն․ ներառում է ֆիզիկական, հոգեբանական, սեռական և տնտեսական բռնությունը, դրսևորվում է ընտանիքի ներսում, կրում է շարունակական և ցիկլիկ բնույթ։ Կարող է լինել զուգընկերների կամ ամուսինների միջև կամ ընտանիքի անդամներից մեկի կողմից մյուսների նկատմամբ։
Գենդերային հիմքով բռնության հաճախ հանդիպող օրինակներ են նաև ստիպողաբար ամուսնությունները՝ ներառյալ անչափասաների դեպքում, ինչպես նաև տղա երեխա ունենալու նախապատվությամբ հղիության արհեստական ընդհատումները և այլն։

Կարևոր է բարձրաձայնել գենդերային հիմքով բռնության դեպքերի մասին և արձագանքել դրանց։ Գենդերային հիմքով բռնությունը լայնորեն ազդում է մարդու կյանքի տարբեր ոլորտների վրա։ Վերապրածները հաճախ կարիք ունեն լսելու և իմանալու, որ իրենք միայնակ չեն, որ բռնությունը հանցագործություն է, որի համար պատասխանատու է բռնություն իրականացնողը։ Բռնության դեպքերի ճանաչումն առանցքային դեր ունի գենդերային հիմքով բռնությունների կանխման ու վերապրածներին իրենց իրավունքների և նրանց համար հասանելի աջակցության ծառայությունների մասին տեղեկացնելու գործում։

Գենդերային հիմքով բռնության ենթարկված ցանկացած անձ կարող է դիմել և ստանալ համապատասխան աջակցություն հետևյալ թեժ գծերով՝

«Փինք» իրավապաշտպան ՀԿ – 060 377 277

Կանանց իրավունքների տուն – 077 570 870

Սեռական բռնության ճգնաժամային կենտրոն – 094 440 618

Կանանց ռեսուրսային կենտրոն (իրավաբանական խորհրդատվություն աշխատանքային և ամուսնաընտանեկան հարցերի շուրջ) – 093 948 886

Հիշե՛ք, որ Դուք միայնակ չեք։

Մեզանից յուրաքանչյուրը կարող է կանխել գենդերային հիմքով բռնությունը և ստանալ աջակցություն։